Het idee dat de linkerhersenhelft puur rationeel en analytisch is, terwijl de rechterhersenhelft uitsluitend creatief en intuïtief zou werken, is een wijdverbreid concept. Veel populaire hypnotiseurs, zoals Paul McKenna, spelen hierop in door technieken te gebruiken waarbij verschillende suggesties in elk oor worden gefluisterd, zogenaamd om beide hersenhelften apart te activeren. Maar hoe wetenschappelijk is dit idee eigenlijk? In dit essay onderzoeken we de neurowetenschappelijke basis van de linker-rechterhersenhelft-mythe en de effectiviteit van deze technieken binnen hypnose.
De oorsprong van de mythe
De notie van gescheiden hersenfuncties komt grotendeels voort uit het onderzoek van Roger Sperry (1968), die split-brain patiënten bestudeerde – mensen bij wie de verbinding tussen de twee hersenhelften (het corpus callosum) operatief was doorgesneden. Sperry’s experimenten toonden aan dat de linkerhersenhelft een dominante rol speelde in taalverwerking, terwijl de rechterhersenhelft beter was in ruimtelijke taken en patroonherkenning (Gazzaniga, 2005). Dit onderzoek werd echter ten onrechte vertaald naar een absolute scheiding van functies, wat sindsdien in populaire psychologieboeken en zelfhulptechnieken een eigen leven is gaan leiden.
Hoe de hersenen écht werken
Neurowetenschappelijke studies laten zien dat beide hersenhelften samenwerken bij vrijwel alle cognitieve processen. Hersenbeeldvormingstechnieken, zoals fMRI, tonen aan dat zowel logische als creatieve taken verspreid over beide hersenhelften worden verwerkt (Nielsen et al., 2013). Ook taalverwerking, waarvan vaak wordt gedacht dat het exclusief in de linkerhersenhelft plaatsvindt, blijkt in bepaalde contexten (zoals emotionele taal) afhankelijk te zijn van rechterhersenhelft-activiteit (Binder et al., 2009).
Hypnose en hersenactiviteit
Bij hypnose blijkt de hersenactiviteit niet strikt te verdelen in links of rechts. Een systematische review van Landry, Lifshitz en Raz (2017) toont aan dat hypnose vooral gepaard gaat met veranderingen in de connectiviteit tussen verschillende hersengebieden, waaronder de prefrontale cortex en het default mode network. Dit suggereert dat hypnose niet zozeer een kwestie is van linker- versus rechterhersenhelft, maar eerder van verminderde kritische verwerking en verhoogde focus.
De marketingtruc van binaurale suggestie
Een techniek die door sommige hypnotiseurs wordt gebruikt, zoals Paul McKenna, is het aanbieden van verschillende suggesties in elk oor. Het idee is dat dit de twee hersenhelften afzonderlijk stimuleert en een diepere hypnotische trance induceert. Er is echter weinig wetenschappelijk bewijs dat dit daadwerkelijk een effect heeft. Een meta-analyse van Garcia-Argibay, Santed en Reales (2019) toont aan dat binaurale beats nauwelijks effect hebben op hersengolven of trance-inductie. Het effect van deze techniek lijkt eerder voort te komen uit verhoogde aandacht en verwarring, wat een hypnotische toestand kan bevorderen, maar niet om de reden die vaak wordt geclaimd.
Conclusie
Hoewel het verleidelijk is om te denken dat hypnose op een simpele manier de linker- en rechterhersenhelft afzonderlijk kan aanspreken, blijkt uit neurowetenschappelijk onderzoek dat deze verdeling veel genuanceerder is. Hypnose werkt niet door specifieke hersenhelften te targeten, maar eerder door patronen van connectiviteit binnen het brein te veranderen. Technieken zoals binaurale suggestie mogen dan een hypnotisch effect hebben, maar niet vanwege de redenen die vaak in de populaire media worden genoemd. Het idee van een strikte linker-rechterhersenhelftscheiding is dan ook vooral een marketingtruc en geen neurologische realiteit.
Referenties
- Binder, J. R., Desai, R. H., Graves, W. W., & Conant, L. L. (2009). Where is the semantic system? Trends in Cognitive Sciences, 13(12), 527-536.
- Corballis, M. C. (2014). Left brain, right brain: Facts and fantasies. PLoS Biology, 12(1), e1001767. https://doi.org/10.1371/journal.pbio.1001767
- Garcia-Argibay, M., Santed, M. A., & Reales, J. M. (2019). Binaural auditory beats and their impact on cognition and mood states: A meta-analysis. Psychological Research, 83(7), 357-372. https://doi.org/10.1007/s00426-018-1066-8
- Gazzaniga, M. S. (2005). Forty-five years of split-brain research and still going strong. Nature Reviews Neuroscience, 6(8), 653-659.
- Landry, M., Lifshitz, M., & Raz, A. (2017). Brain correlates of hypnosis: A systematic review and meta-analytic integration. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 81, 75-98. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2017.02.020
- Nielsen, J. A., Zielinski, B. A., Ferguson, M. A., Lainhart, J. E., & Anderson, J. S. (2013). An evaluation of the left-brain vs. right-brain hypothesis with resting state functional connectivity magnetic resonance imaging. PLoS ONE, 8(8), e71275. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0071275
No responses yet